Nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ là hình ảnh quen thuộc, gắn liền với đời sống của người dân miền Bắc qua nhiều thế hệ. Với kết cấu gỗ chắc chắn, mái ngói đỏ và không gian hài hòa với sân vườn, loại hình nhà ở này không chỉ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt mà còn chứa đựng giá trị văn hóa, tâm linh sâu sắc. Bài viết sau sẽ giúp gia chủ hiểu rõ hơn đặc trưng kiến trúc, cũng như các kiểu nhà phổ biến gắn bó với người dân.
Nhà gỗ 3 gian kết hợp ao chòi ở Quảng Ninh
Kiến trúc điển hình của nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ
Nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ mang những đặc trưng kiến trúc vừa phù hợp với điều kiện tự nhiên, vừa phản ánh nếp sống gần gũi và gắn bó của người dân. Điểm nổi bật là kết cấu 3 gian hoặc 5 gian, mái ngói dốc để thoát nước nhanh, cùng hệ khung gỗ chắc chắn, thường làm từ gỗ lim, gỗ mít hoặc gỗ xoan.
Gian giữa của ngôi nhà thường là nơi trang trọng đặt bàn thờ tổ tiên và tiếp khách; hai gian bên phục vụ cho việc sinh hoạt, nghỉ ngơi. Xung quanh nhà thường có sân, vườn, ao tạo nên sự hài hòa với thiên nhiên, đồng thời giúp điều hòa khí hậu trong mùa hè nóng ẩm.
Ngoài ra, nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ còn thể hiện tư duy phong thủy trong cách chọn hướng, bố trí sân vườn và hàng rào. Những yếu tố này giúp công trình vừa mang tính bền vững, vừa phù hợp với đời sống tinh thần của người Việt. Đây chính là nét kiến trúc độc đáo giúp nhà ở truyền thống Bắc Bộ trở nên đặc biệt hơn so với các lối kiến trúc khác.
Phong thủy trong thiết kế nhà ở truyền thống
Phong thủy là yếu tố quan trọng trong kiến trúc nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ. Việc bố trí không gian sống không chỉ cần dựa trên nhu cầu sinh hoạt mà còn phải tuân theo nguyên tắc hài hòa các yếu tố âm dương – ngũ hành để mang lại sự thịnh vượng và gắn kết trong gia đình.
- Bố cục hướng nhà, sân, vườn: Nhà truyền thống Bắc Bộ thường quay mặt về hướng Nam hoặc Đông Nam để đón gió mát mùa hè và tránh gió lạnh mùa đông. Sân trước được thiết kế rộng, tạo không gian sinh hoạt chung và giúp lưu thông không khí trong nhà. Vườn và ao bố trí xung quanh để cân bằng giữa yếu tố thủy – mộc, giúp ngôi nhà thoáng đãng, hài hòa với thiên nhiên.
- Vị trí bàn thờ tổ tiên và không gian sinh hoạt: Bàn thờ tổ tiên được đặt trang trọng ở gian giữa – trung tâm của ngôi nhà, thể hiện sự tôn kính và là nơi kết nối tinh thần của gia tộc. Các gian xung quanh thường bố trí phòng ngủ và sinh hoạt. Cách sắp xếp này vừa hợp phong thủy, vừa duy trì nếp sống gắn bó của gia đình truyền thống.
Ngoài ra, các cấu kiện bên trong nhà gỗ cổ truyền thường được chạm khắc các họa tiết tinh xảo như tranh tứ quý, ngũ phúc lâm môn, … Bên cạnh mục đích tăng tính thẩm mỹ cho không gian sống, các họa tiết này còn thể hiện mong cầu của gia chủ về một cuộc sống ấm no, bình an cho cả gia đình.
Các kiểu nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ tiêu biểu
Kiến trúc nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ có nhiều kiểu khác nhau, mỗi kiểu đều mang những đặc trưng riêng về công năng và giá trị văn hóa. Dưới đây là những mẫu nhà tiêu biểu theo lối kiến trúc này:
Nhà gỗ cổ 3 gian
Nhà gỗ 3 gian là kiểu kiến trúc phổ biến nhất khi nhắc đến nhà gỗ Bắc Bộ và đã gắn bó lâu dài với nếp sống của nhiều thế hệ người Việt. Kết cấu nhà đơn giản, thường có 1 gian giữa và 2 gian bên, phù hợp với những gia đình nhỏ. Điểm nổi bật của nhà gỗ 3 gian là:
- Gian giữa: đặt bàn thờ tưởng nhớ tổ tiên và là nơi đón tiếp khách.
- Hai gian bên: sử dụng làm phòng ngủ hoặc không gian sinh hoạt.
- Chất liệu: gỗ lim, gỗ mít, mái ngói ta bền vững.
- Ưu điểm: gọn gàng, ấm cúng, thích hợp với nhiều điều kiện kinh tế.
Nhà gỗ 5 gian
Nhà gỗ 5 gian có quy mô lớn hơn, thường dành cho gia đình đông người hoặc nhiều thế hệ sinh sống. Không gian rộng rãi cho phép phân chia chức năng rõ ràng: gian giữa trang trọng, hai gian phụ đặt bàn thờ phụ hoặc làm nơi tiếp khách, các gian còn lại dành cho sinh hoạt và nghỉ ngơi. Kiến trúc này thể hiện sự bề thế và khẳng định vị thế gia đình trong làng xã xưa.
Nhà thờ họ kết hợp nhà ở
Đây là kiểu nhà đặc biệt, vừa có chức năng sinh hoạt vừa là không gian tâm linh. Công trình thường gồm khu thờ cúng và khu sinh hoạt tách biệt nhưng kết nối hài hòa thể hiện sự kết nối về tinh thần. Kết cấu của mẫu nhà này gồm:
- Khu thờ chính: đặt bàn thờ họ, phục vụ cho các dịp giỗ chạp, lễ tết.
- Không gian ở: bố trí phía sau hoặc hai bên để tiện sinh hoạt.
- Thiết kế mở: sân rộng để tổ chức các nghi lễ cộng đồng.
- Ý nghĩa: duy trì truyền thống, gắn kết các thế hệ trong dòng họ.
Nhà gỗ có sân vườn, ao hồ
Kiểu nhà này phản ánh sự hòa hợp giữa vẻ đẹp kiến trúc và thiên nhiên rộng lớn. Nhà thường được dựng trên nền đất rộng, có sân trước, vườn cây và ao nước xung quanh. Không gian xanh sẽ giúp nâng cao chất lượng không khí, tạo sự thoáng mát, đồng thời mang giá trị phong thủy cho ngôi nhà. Đây là lựa chọn lý tưởng cho những gia đình muốn tận hưởng cuộc sống thư giãn và gắn bó với tự nhiên.
>> Xem thêm: Chiêm ngưỡng vẻ đẹp truyền thống nhà 3 gian 2 chái miền Bắc
Nhà ở truyền thống đồng bằng Bắc Bộ không chỉ phản ánh nét đẹp kiến trúc mà còn lưu giữ những giá trị tốt đẹp về tinh thần, phong tục của người Việt. Những ngôi nhà gỗ cổ truyền với kết cấu bền vững, không gian gần gũi thiên nhiên và bố cục hợp phong thủy luôn có giá trị vượt thời gian. Nếu gia chủ đang tìm giải pháp thiết kế và thi công đúng chuẩn truyền thống, Nhà gỗ Phúc Lộc sẽ là đơn vị uy tín đồng hành và mang đến không gian sống vừa đậm bản sắc, vừa tiện nghi hiện đại.
Thông tin về nhà gỗ Phúc Lộc
Số điện thoại: 0973812666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Hạ Bằng, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
>Tham khảo những video hay về nhà gỗ cổ truyền Bắc Bộ
>Tham khảo những dự án nhà gỗ cổ truyền đẹp